یحیی بن بطریق

یحیی بن حسن بن حسین بن علی بن محمد بن بطریق حلی اسدی ربعی معروف به اِبْن بِطْریق (۵۲۳-۶۰۰ق) فقیه، متکلم، محدث و ادیب امامی در قرن ششم هجری قمری است. کتاب العمدة مشهورترین اثر اوست.

زندگی‌نامه

ابن بطریق در سال ۵۲۳ق در شهر حله به دنیا آمد. کنیه او «ابوالحسین» و «ابوزکریا» بود و از القاب او می‌توان به «شرف الاسلام»، «شرف الدین» و «شمس الدین» اشاره کرد. او در شعبان سال ۶۰۰ق و در سن ۷۷ سالگی در شهر حله درگذشت.

نسب وی به خاندان آل بطریق می‌رسد که از خاندان‏‌های بزرگ و سرشناس حله هستند. گرچه ابن بطریق از حله به بغداد مهاجرت نمود؛ اما او را هم از بزرگان حله می‌دانند. علمای بزرگ این خاندان، سه نفرند:

1. یحیی بن حسن بن بطریق صاحب کتاب العمدة و کتب دیگر.
2. علی بن یحیی، معروف به ابوالحسن کاتب که فرزند ابن بطریق بوده و از او اجازه نقل روایت دارد و کتب پدر را نیز به دیگران اجازه داده است. او از فقها و اصولیون نام‌آور زمان خویش بوده و در ادبیات و شعر نیز تبحر داشته و اشعار زیبایی از او به یادگار مانده است. علی در سال ۶۴۲ق، یعنی ۴۲ سال بعد از وفات پدر در شهر بغداد از دنیا رفت.
3. محمد بن یحیی، فرزند دیگر ابن بطریق، که او نیز از بزرگان و علمای فاضل شیعه بوده است.

جایگاه علمی

میرزا عبدالله افندی اصفهانی از وی با تعابیر الامام الاجل شمس الدین، جمال الاسلام، العالم الفقیه، نجم الاسلام، تاج الانام و مفتی آل الرسول یاد می‌کند. سید محسن امین می‌نویسد: یحیی بن بطریق حلی عالم، فاضل، محدث، محقق، ثقه و صدوق بود.

مشایخ و اساتید

ابن بطریق از عده زیادی از علمای شیعه و سنی روایت نقل می‌‏کند و در کتاب‌‏های خویش نام آنها را با مشخصات کامل آورده است.

شاگردان و راویان

تألیفات و آثار

از ابن بطریق حلی آثاری بر جای مانده است. بیشتر آثار او جمع بین روایات و نظرات شیعه و سنی است. او در تألیف برخی از کتاب‌های خویش تنها از منابع اهل سنت استفاده کرده است. از جمله تألیفات ابن بطریق عبارتند از:

پانویس

منابع

• امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دار التعارف، ۱۴۱۴ق.
• افندی، عبدالله بن عیسی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، قم، مطبعة الخیام.
• تهرانی، آقا بزرگ، الذریعة الی تصانیف الشیعة، بیروت، دار الاضواء.
• حسینی، سید مهدی، زندگی ابن بطریق، علوم حدیث، بهار ۱۳۸۱، شماره ۲۳.
• ابن بطریق، العمدة، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۰۷ق.

پیوند به بیرون

• ابن بطریق
• پژوهشکده باقرالعلوم (ع)